Đánh giá

Bộ Tổng tư lệnh tối cao quân đội Liên Xô và Bộ tư lệnh Phương diện quân Tây Nam đã phán đoán sai lầm về hướng tấn công chính của quân Đức và quá tập trung chú ý vào việc giữ Kiev. Ngay cả đến ngày 25 tháng 7, khi Cánh bắc của Cụm tập đoàn quân Nam (Đức) mở cuộc tấn công vào tập đoàn quân 26, họ vẫn cho rằng quân Đức đang cố tiến tới các bến vượt sông Dnepr giữa Kiev và Cherkasy nhằm chuẩn bị cho đòn công kích vào Kiev và một đòn tấn công nhằm vào khu vực công nghiệp Donbass. Bộ tư lệnh phương diên quân Tây Nam và kể cả S. M. Budionny đã phạm sai lầm khi đánh giá thấp về nguy cơ bị bao vây của các Tập đoàn quân 6 và 12 khi tập đoàn quân xe 1 Đức đã đột phá vào Fastov và Belaya Cherkov. Lệnh rút quân theo hướng Đông ngày 18 tháng 7 năm 1941 của Đại bản doanh Bộ tổng tư lệnh tối cao khi chưa nắm được tình hình tập đoàn quân xe tăng 1 Đức đã tiến vào Vinnitsa, phía sau các tập đoàn quân 6 và 12 đã tước đi cơ hội thoát vây nhanh nhất của hai tập đoàn quân này về hướng Phương diện quân Nam. Việc rút quân chỉ theo một trục dọc đã dần dần buộc các lực lượng của hai tập đoàn quân Liên Xô ngày càng tụ lại ở một vị trí càng lúc càng chật hẹp, trong đó Bộ Tư lệnh của hai tập đoàn quân phải đóng chung trong thị trấn Podvisokoye (Pohrebysche) (Подвысокое).

Cho đến nhiều năm sau chiến tranh, người ta vẫn còn tranh cãi về trách nhiệm của Bộ tư lệnh phương diện quân Tây Nam và cả của Bộ tổng tư lệnh tối cao quân đội Liên Xô về việc chuyển thuộc các tập đoàn quân 6 và 12 cho Phương diện quân Nam mà không có mệnh lệnh phối hợp chỉ huy trong khi tình trạng của hai tập đoàn quân này đã quá kiệt quệ. G. K. Zhukov cho rằng xét về chiến thuật, việc điều chuyển là cần thiết vì Phương diện quân Tây Nam đã hoàn toàn không thể điều khiển được hai tập đoàn quân này, vốn đã bị tách rời khỏi chủ lực phương diện quân bởi một tập đoàn quân xe tăng Đức nêm vào giữa họ. Về chiến lược, tập đoàn quân 17 đã chuyển hướng tác chiến sang phía Nam trong khi Phương diện quân Tây Nam chỉ có tập đoàn quân 9 và tập đoàn quân 18 mới thành lập (chỉ gồm 4 sư đoàn) không thể đối phó lại với hai tập đoàn quân 11 và 17 Đức được tăng cường thêm tập đoàn quân 3 Romania và quân đoàn cơ giới Hungary.[11]. Còn nguyên soái I. Kh. Bagramian (khi đó là đại tá, trưởng phòng tác chiến Phương diện quân Tây Nam) thì cho rằng: nếu vẫn để các tập đoàn quân 6 và 12 thuộc Phương diện quân Tây Nam, tình hình còn tồi tệ hơn vì không có cuộc tấn công táo bạo của tập đoàn quân 18 vào cuối cuộc bao vây, sẽ không có việc một số đơn vị của tập đoàn quân 12 thoát vây.[12]

Ảnh hưởng

Việc hợp vây và đánh bại các tập đoàn quân 6 và 12 (Liên Xô) đã làm sụp đổ một mảng lớn trận tuyến phòng ngự cánh Nam của Phương diện quân Tây Nam. Hai tập đoàn quân bị tiêu diệt chiếm 30% quân số và phương tiện của phương diện quân Tây Nam. Sau khi loại bỏ được nguy cơ đe dọa tập kích từ phía Nam của quân đội Liên Xô, tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức) đã có thể nhanh chóng chiếm lĩnh các bến vượt sông Dnepr, phối hợp với tập đoàn quân xe tăng 2 (Đức) từ Gomel tiến xuống để hợp vây một cụm quân Liên Xô còn lớn hơn đang đóng tại khu vực Kiev. Tập đoàn quân 17 đã có thể triển khai tấn công vào Donbass, yểm hộ cánh phải cho tập đoàn quân 11 tấn công Krym, đẩy trận tuyến vào sâu thêm từ 200 đến 300 km trong lãnh thổ Liên Xô. Mục tiêu tấn công bán đảo Krym giờ đây giao cho các lực lượng bộ binh dã chiến: đây là lần đầu tiên Hitler thay đổi các mục tiêu chiến lược mà y giao cho các Cụm Tập đoàn quân Đức.

Do sự thay đổi trọng điểm tấn công của Tập đoàn quân xe tăng 1 (Đức), Bộ Tổng tư lệnh tối cao Liên Xô đã tận dụng thời gian gián đoạn tấn công của quân Đức tại cánh cực Nam để thiết lập lại mặt trận với lực lượng của Tập đoàn quân độc lập Duyên hải số 9 và tái cơ cấu lại các đơn vị bị tiêu diệt trong trận Uman để củng cố lại cánh Nam của mặt trận Xô-Đức. Họ cũng tận dụng cơ hội này để điều động các lực lượng dự bị gồm các tập đoàn quân 37 và 56 từ các quân khu nằm sâu bên trong lãnh thổ Liên Xô, kéo tập đoàn quân 38 về bảo vệ Kiev đang bị uy hiếp nặng nề và vùng công nghiệp Donbas đang đứng trước nguy cơ bị quân đội Đức Quốc xã tấn công từ hướng Tây Nam.